Việc sử dụng máy ATM để rút tiền, kiểm tra số dư hoặc thanh toán là điều quen thuộc với người dân Việt Nam, đặc biệt là tại các thành phố lớn. Với mạng lưới hàng chục nghìn cây ATM trải khắp cả nước, việc tiếp cận các dịch vụ ngân hàng trở nên dễ dàng, nhanh chóng và thuận tiện hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, song song với sự phát triển công nghệ là những nguy cơ tiềm ẩn liên quan đến an toàn thông tin và tài sản cá nhân.
Trong những năm gần đây, các vụ việc tội phạm gắn thiết bị gian lận lên cây ATM để đánh cắp thông tin thẻ ngày càng gia tăng. Các kỹ thuật tinh vi như “skimming” – gắn thiết bị đọc trộm dữ liệu thẻ, hoặc “shimming” – chèn vi mạch siêu nhỏ vào khe đọc thẻ, kết hợp với camera quay lén mã PIN – đã khiến nhiều người mất tiền một cách âm thầm, không hề hay biết cho đến khi kiểm tra tài khoản.
Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể phát hiện các dấu hiệu gian lận nếu quan sát kỹ và áp dụng một số mẹo đơn giản dưới đây. Việc phòng tránh bắt đầu từ ý thức và thói quen cẩn trọng của chính bạn.
1. Kiểm tra khe đọc thẻ và bàn phím có dấu hiệu lỏng lẻo hay không
Các thiết bị gian lận như đầu đọc giả hoặc bàn phím phủ bên trên thường được gắn sơ sài, không liền khối với thân máy ATM. Đây là dấu hiệu dễ nhận biết nhất nếu bạn để ý một chút trước khi giao dịch.
- Hãy thử dùng tay lắc nhẹ khe đọc thẻ. Nếu nó có thể bị dịch chuyển, hoặc cảm giác như bị “ốp” lên chứ không phải một bộ phận gắn liền với máy, bạn nên tránh sử dụng cây ATM đó.
- Bàn phím ATM chuẩn thường chắc chắn, bằng phẳng và không có khe hở lạ. Nếu bạn thấy bàn phím lồi lên bất thường, nghiêng lệch hoặc có vẻ dày hơn bình thường, đó có thể là thiết bị gian lận.
Lưu ý: Hãy ưu tiên các cây ATM mà bạn thường sử dụng và cảm thấy quen thuộc, vì bạn sẽ dễ nhận ra sự thay đổi bất thường so với lần trước.
2. Quan sát xung quanh bàn phím xem có camera lạ không
Tội phạm công nghệ cao thường lắp đặt camera nhỏ, được ngụy trang tinh vi để quay lén người dùng khi nhập mã PIN. Vị trí lắp đặt phổ biến là phía trên bàn phím, bên dưới bảng thông tin hoặc trong các vật dụng giả như:
- Hộp đựng tờ rơi quảng cáo gắn ngay trên máy.
- Gương nhỏ hoặc loa giả hướng trực tiếp về bàn phím.
- Các miếng dán trang trí nhìn không khớp với thiết kế tổng thể của máy.
Mẹo: Dù không thấy dấu hiệu nào, bạn vẫn nên che bàn tay khi nhập mật khẩu. Đây là thói quen đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả trong việc bảo vệ mã PIN của bạn.
3. Ưu tiên sử dụng cây ATM trong khu vực có bảo vệ hoặc giám sát
Vị trí đặt máy ATM cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến mức độ an toàn. Cây ATM đặt tại:
- Ngân hàng (trong sảnh hoặc gần cửa ra vào)
- Trung tâm thương mại, siêu thị lớn có bảo vệ 24/7
- Trạm xăng, nhà ga, sân bay với hệ thống camera giám sát
…sẽ an toàn hơn nhiều so với máy đặt ngoài vỉa hè, nơi tối, vắng người hoặc không có nhân viên quản lý.
Mẹo: Tránh rút tiền vào ban đêm, đặc biệt là ở những cây ATM không có đèn chiếu sáng rõ ràng hoặc nằm ở khu vực hẻo lánh.
4. Cẩn trọng nếu máy rút tiền có dấu hiệu hoạt động bất thường
Máy ATM hoạt động bình thường sẽ hiển thị hướng dẫn rõ ràng, xử lý giao dịch nhanh và trả thẻ ngay sau khi hoàn tất. Nếu bạn nhận thấy:
- Thẻ bị giữ lại quá lâu trong khe đọc mà không có thông báo rõ ràng.
- Giao dịch không thành công nhưng máy vẫn không trả thẻ hoặc hiển thị thông báo lỗi mơ hồ.
- Màn hình hiển thị sai ngôn ngữ, hình ảnh không sắc nét hoặc có biểu tượng lạ.
Hãy lập tức hủy giao dịch, không tiếp tục nhập mật khẩu. Gọi ngay đến tổng đài ngân hàng để được hỗ trợ khóa thẻ và kiểm tra tình trạng máy. Ghi nhớ mã cây ATM (thường in ở góc máy) để báo cáo chi tiết hơn.
5. Sử dụng rút tiền bằng mã QR nếu có thể
Rút tiền không dùng thẻ là giải pháp mới đang được nhiều ngân hàng Việt Nam triển khai nhằm tăng cường bảo mật và thuận tiện. Với tính năng này, bạn chỉ cần:
- Mở ứng dụng ngân hàng (TPBank, MB Bank, BIDV…)
- Chọn chức năng “Rút tiền bằng mã QR”
- Quét mã QR hiển thị trên máy ATM và xác nhận giao dịch trên điện thoại
Ưu điểm: Bạn không cần đưa thẻ vào khe đọc – điều này loại bỏ hoàn toàn nguy cơ bị sao chép dữ liệu (skimming).
Lưu ý: Tính năng này thường chỉ áp dụng tại cây ATM của chính ngân hàng phát hành và cần có kết nối internet ổn định trên điện thoại.
Kết luận: Phát hiện gian lận bắt đầu từ sự quan sát
Trong thời đại công nghệ số, tội phạm ngân hàng cũng ngày càng tinh vi, sử dụng các thiết bị nhỏ gọn và kỹ thuật cao để chiếm đoạt tài sản. Tuy nhiên, với sự cẩn thận, quan sát kỹ lưỡng và thói quen sử dụng ATM đúng cách, bạn hoàn toàn có thể tự bảo vệ mình.
Hãy luôn nhớ:
- Kiểm tra kỹ trước khi sử dụng máy.
- Che mã PIN khi giao dịch.
- Chọn vị trí an toàn.
- Áp dụng các phương thức mới như rút tiền bằng mã QR.
Mỗi hành động nhỏ hôm nay có thể giúp bạn tránh mất tiền không đáng có ngày mai. ATM hiện đại đến đâu cũng không thể thay thế sự cảnh giác của chính người dùng.